Er is  veel aandacht voor archeologie op ‘het nieuwe land’. In Almere Poort zijn in 2018 drie bewonersinitiatieven gestart om  steentijdvindplaatsen beleefbaar en herkenbaar in te richten. Bovendien zijn er vanwege de gemeente inrichtingswerkzaamheden op de rijksmonumenten De Slagzij en Het Kalkschip.
Ook de belangstelling voor architectuur groeit. Almere is de hoofdstad van de Post 65 architectuur. Eind 2018 is het voormalig Politiebureau Bivak van Rem Koolhaas in Almere Haven aangekocht door de gemeente en eenmalig opengesteld voor het publiek. Inmiddels is dit uitgeroepen tot (het eerste) monument van Almere.  

Het afsprakenkader voor ‘Monumenten en archeologie’ wordt in 2019 in overleg met de gemeenten opgesteld. Dit kader zal aansluiten op het Erfgoedprogramma waarin in Flevoland nog invulling gegeven wordt. Om deze reden is er voor dit onderdeel geen actueel toezichtsoordeel vanuit de Provincie.