De vermogenspositie geeft inzicht in de omvang van de bezittingen (activa) van de gemeente en of dit is gefinancierd met eigen vermogen, dan wel vreemd vermogen. Daarnaast geeft de vermogenspositie inzicht in de vraag in hoeverre de gemeente nog in staat is om vanuit het eigen vermogen tegenvallers op te vangen en of de vermogenspositie is verbeterd of verslechterd. Dit laatste wordt in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing toegelicht. De balans van de gemeente geeft inzicht in de vermogenspositie per 31 december van het betreffende jaar.
Balans
In onderstaande tabel is de balans opgenomen. De activa (links in de tabel) brengen de gemeentelijke bezittingen in beeld. De passiva (rechts) verklaren hoe deze gefinancierd zijn
bedragen x € 1 miljoen
| 31-12-2017 | 31-12-2018 | 31-12-2017 | 31-12-2018 | |
Vaste activa | Vaste passiva | ||||
immateriële vaste activa | 6 | 6 | eigen vermogen | 223 | 263 |
materiële vaste activa | 754 | 775 | eigen vermogen grexen | 116 | 105 |
waardecorrectie grond | -131 | -137 | voorzieningen | 55 | 60 |
financiële vaste activa | 40 | 40 | langlopende leningen | 486 | 437 |
totaal vaste activa | 669 | 684 | totaal vaste passiva | 880 | 865 |
Vlottende activa | Vlottende passiva | ||||
grondvoorraden | 369 | 326 | |||
waarde correctie grond | -64 | -65 | |||
kortlopende leningen | 110 | 119 | kortlopende leningen | 155 | 158 |
liquide middelen | 8 | 21 | overlopende passiva | 57 | 62 |
totaal vlottende activa | 423 | 401 | totaal vlottende passiva | 212 | 220 |
Totaal generaal | 1.092 | 1.085 | Totaal generaal | 1.092 | 1.085 |
verstrekte borgstellingen en garantstellingen | 1.265 | 1.155 |
Hieronder geven wij een nadere toelichting op de balansposten. Omdat het eigen vermogen dient als buffer voor het opvangen van tegenvallers, besteden we daar extra aandacht aan.
Vaste activa
Immateriële vaste activa
De financiële regelgeving, die met ingang van 2016 van kracht is geworden, heeft tot gevolg gehad dat er een afzonderlijke categorie op de balans is geïntroduceerd: de zogenaamde immateriële vaste activa. Hieronder worden voortaan de bijdragen aan bezittingen van andere partijen (activa van derden) verantwoord.
Materiële vaste activa
Hieronder vallen de niet op verkoop gerichte, gemeentelijke bezittingen. Voorbeelden zijn gebouwen, vervoermiddelen, wegen en parken. Ook de grond die de gemeente niet (meer) wil verkopen, wordt hier opgenomen.
Financiële vaste activa
Dit betreft al het niet-tastbare bezit (zoals aandelenkapitaal), aan andere partijen uitgeleende gelden en vooruitbetaalde kosten.
Vlottende activa
Grondvoorraad
De betreft de grondvoorraad voor kavels voor woningbouw, bedrijven, kantoren en voorzieningen. In de paragraaf grondbeleid wordt inzicht gegeven in de mutaties op de grondvoorraden en het weerstandsvermogen van het grondbedrijf.
Passiva: eigen vermogen
Het eigen vermogen is het totaal van voor toekomstige uitgaven gereserveerd geld, de risicoreserve (weerstandsvermogen) en vrij besteedbaar geld. Het eigen vermogen bedraagt € 368 miljoen, 34% van het totale vermogen. Voor een financieel gezonde gemeente zou dit volgens de norm ten minste 30% moeten zijn. De grafiek hieronder geeft een beeld van de opbouw van het eigen vermogen.
Zoals uit de grafiek blijkt bedragen de algemene reserves € 30 miljoen. Dit betreft de reserve weerstandsvermogen algemene dienst. In het coalitieakkoord is afgesproken dat jaarlijks 50% van de winstafdracht van het grondbedrijf aan deze reserve wordt toegevoegd.
Voor de risico's van de grondexploitatie is er een reserve van € 50 miljoen. Dit is ter dekking van risico's voor te vroege winstneming, het voorzichtig scenario en van negatieve grondexploitaties. Voor de risico's van de algemene dienst is in de saldireserve een buffer opgenomen van € 24 miljoen.
Vanuit de grondexploitatie wordt een bedrag van € 21 miljoen afgedragen aan de algemene dienst. Dit bedrag wordt, conform de afspraken uit het coalitieakkoord ingezet bij de begroting 2020. Binnen de reserve van het grondbedrijf is nog een reservering opgenomen van € 13 miljoen die op termijn kan vrijvallen. In het MPGA wordt u daarover vertrouwelijk nader geïnformeerd.
Het grootste deel van onze reserves heeft een bestemming. Voor een toelichting over deze bestemmingen verwijzen wij u naar de toelichting op de balans in de jaarrekening.
De onderstaande grafiek geeft een beeld van de ontwikkeling van de reservepositie vanaf 2011:
Uit de grafiek blijkt dat met name vanaf 2013 fors is ingeteerd op onze reserves. Vanaf 2017 zien we dat de reservepositie zich weer herstelt.
Overige passiva
Vreemd vermogen
Het vreemd vermogen bestaat uit voorzieningen, langlopende leningen en vlottende passiva. De langlopende leningen zijn afgenomen met circa € 40 miljoen. De kortlopende leningen zijn nagenoeg gelijk gebleven. De onderstaande grafiek geeft een beeld van de ontwikkeling van de schuldpositie van Almere vanaf 2011:
Uit de grafiek blijkt duidelijk hoezeer onze schulden zijn opgelopen in de jaren van de crisis. Vanaf 2017 heeft zich een dalende trend ingezet.
Verstrekte borgstellingen en garantstellingen
Dit betreffen vooral gegarandeerde geldleningen aan woningbouwcorporaties (tertiaire achtervang via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw) en aan de afvalverwerker “Huisvuilcentrale Groep” (HVC). Deze laatste garantstelling deelt de gemeente met andere aandeelhouders (naar rato van het aandelenbelang).