Algemeen
Bij de rechtmatigheidscontrole door de accountant vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:
“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.”
Indien op programmaniveau de gerealiseerde lasten hoger zijn dan de begrote lasten of, in enkele gevallen, de gerealiseerde baten lager zijn dan de begrote baten, is er sprake van een begrotingsafwijking.
Voor Almere worden de begrotingsafwijkingen groter dan € 0,1 miljoen relevant geacht en gerapporteerd. Begrotingsonrechtmatigheid kan deels worden veroorzaakt door onjuiste begrotingswijzigingen. Bij onjuiste begrotingswijzigingen zijn bijvoorbeeld de begrote baten verlaagd in plaats van de lasten verhoogd. Voor het resultaat heeft dit in principe geen gevolgen. Andere overschrijdingen kunnen wel effect hebben op het resultaat.
Per uitgave die heeft geleid tot een begrotingsoverschrijding op programmaniveau dient te worden aangegeven of de uitgaven binnen het door de Gemeenteraad uitgezette beleid passen dan wel dat er sprake is van strijdigheid met een wettelijke bepaling c.q. met een door de Gemeenteraad genomen beslissing. Onderstaande tabel toont een overzicht van de soorten onrechtmatigheid. Er kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat naar de mening van de Commissie BBV de consequentie van betreffende overschrijding moet zijn voor het accountantsoordeel.
Tabel soorten onrechtmatigheid
| Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend: | onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | onrechtmatig, en telt mee voor het oordeel |
1 | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd. | X | |
2 | Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotings-aanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
3 | Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
4 | Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
5 | Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen | X | |
6 | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. | ||
6a | - geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | |
6b | - geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | |
7 | Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. | ||
7a | - jaar van investeren | X | |
7b | - afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren | X |
Analyse op begrotingsoverschrijdingen groter dan € 0,1 miljoen
Uit de analyse op de realisatiecijfers blijkt bij meerdere programma’s sprake van een begrotingsoverschrijding van meer dan € 0,1 miljoen. Onderstaand treft u een overzicht van deze begrotingsoverschrijdingen.
bedragen x € 1 miljoen
programma | begroting | realisatie | afwijking |
05 Jeugd en Maatschappelijke ondersteuning | 165,2 | 167,9 | -2,7 |
07 Publiekszaken | 8,1 | 8,5 | -0,4 |
09 Beheer Openbare Ruimte &Milieu | 109,3 | 110,5 | -1,2 |
11 Economische ontwikkeling | 6,9 | 7,1 | -0,2 |
12 Bedrijfsvoering en vastgoed | 86,1 | 89,5 | -3,4 |
05 Jeugd en Maatschappelijke ondersteuning
De overschrijding op dit programma is vooral ontstaan door een toename van ambulante jeugdhulp en de invoering van de ondersteuningsarrangementen in de 2e helft van 2018. De tekorten zijn pas eind van het jaar geconstateerd waardoor dit niet meer heeft geleid tot aanpassing van de begroting. Wel is de raad eind 2018 via een raadsbrief over de afwijkingen geïnformeerd.
07 Publiekszaken
De extra uitgaven bij publiekszaken worden veroorzaakt door meer afgifte van documenten. Hier tegenover staan ook hogere inkomsten.
09 Beheer openbare ruimte & milieu
Het tekort bij dit programma wordt met name veroorzaakt door extra uitgaven van afvalverwerking. Onder andere door stijging van tarieven, meer dumpingen, minder scheiding van afval en minder papieropbrengsten. De hoogte van het nadeel is pas eind van het jaar zichtbaar geworden.
11 Economische ontwikkeling
Bij de exploitatie van huurgronden is een incidenteel nadeel ontstaan door een btw-afrekening van voorgaande jaren. Deze extra kosten zijn ten laste van de reserve gebracht. Dit past binnen het bestaande beleid.
12 Bedrijfsvoering en vastgoed
Het tekort wordt veroorzaakt doordat de kosten van bedrijfsvoering centraal zijn geboekt terwijl de dekking voor een deel nog binnen de programma’s is blijven staan. Per saldo is er een beperkt tekort op de bedrijfsvoering.
Analyse op overschrijdingen investeringskredieten groter dan € 0,1 miljoen
Naast een analyse op de exploitatielasten over dient ook een analyse uitgevoerd te worden op de gepleegde investeringen in het verantwoordingsjaar. Immers, in het geval een investering het investeringskrediet overschrijdt kan dit invloed hebben op de afschrijvingslasten in latere jaren.
Uit onze analyse zijn geen overschrijdingen groter dan € 0,1 miljoen geconstateerd. In enkele gevallen is wel sprake van overschrijdingen op het aan de jaarschijf toegekende krediet. De investeringskosten passen in dat geval echter wel binnen het totale toegekende krediet voor de betreffende investering.